Adhezja, kohezja, przyczepność

Czy można przykleić obraz do ściany za pomocą miodu?

Naukowe podstawy produkcji taśm

Kleje podatne na ucisk zawdzięczają swoją skuteczność wzajemnemu stosunkowi przyczepności, kohezji i adhezji. Tutaj dowiesz się, dlaczego tak się dzieje oraz czy klej można zastąpić miodem.

Miód skleja nie tylko palce. Skutecznie przylepia do palca również serwetkę, którą chcesz go zetrzeć. Jest lepki! Czy w związku z tym można nim zastąpić klej i spróbować z jego pomocą przymocować do ściany obraz? O skuteczności kleju podatnego na ucisk, stosowanego w taśmach klejących, decyduje kilka sił. Czy miód ma podobne właściwości i jest w satnie stworzyć dobre połączenie między powierzchniami?

Przyczepność

W kleju podatnym na ucisk działają trzy siły, które sprawiają, że tworzy on wiązania jako składnik taśmy klejącej: przyczepność, kohezja i adhezja. Przyczepność przejawia się, gdy klej po raz pierwszy dotyka klejonej powierzchni. Określa ona szybkość tworzenia wiązania.

Na przykład wysoka przyczepność występuje, kiedy bardzo mocne wiązanie powstaje pod minimalnym naciskiem i po niezmiernie krótkim kontakcie. Taki stopień przyczepności jest niezbędny na przykład przy produkcji papieru: ponieważ maszyna produkcyjna przeciąga 1,9 km papieru na minutę, klej podatny na ucisk zastosowany w taśmie klejącej musi wiązać wprost błyskawicznie, jeśli ma z powodzeniem skleić w biegu początek następnej rolki z końcem bieżącej. Miód również odznacza się widoczną przyczepnością: skleja palce natychmiast po dotknięciu.

Miód odznacza się wysoką przyczepnością powierzchniową, ale tworzy słabe wiązanie
Miód odznacza się wysoką przyczepnością powierzchniową, ale tworzy słabe wiązanie
Taśmy klejące tworzą mocne i trwałe łączenie – nawet pomiędzy materiałami o różnych właściwościach powierzchniowych.
Zatem adhezja określa siłę przylegania do powierzchni. Natomiast kohezja to zjawisko wynikające z sił działających wewnątrz kleju, który dzięki temu stawia odpowiedni opór siłom zewnętrznym bez zerwania wiązania.

Adhezja (przyleganie)

Druga siła działająca w kleju podatnym na ucisk to adhezja. Łacińskie słowo „adhaesio” oznacza przyleganie. Dokładna definicja adhezji brzmi następująco: adhezja oznacza fizyczne przyciąganie lub łączenie się ze sobą dwóch substancji, szczególnie dostrzegalne w skali makro pomiędzy substancjami o odmiennych właściwościach. W przypadku taśmy klejącej adhezja oznacza powstawanie wiązania między klejem a klejoną powierzchnią. Klej o dużej adhezji szczególnie dobrze wiąże pokryte nim podłoża. W przypadku miodu adhezja jest dość silna, ponieważ przywiera on względnie mocno.

Kohezja

Trzecią i ostatnią siłą niezbędną dla kleju podatnego na ucisk jest: kohezja. Termin ten pochodzi od łacińskiego słowa „cohaesio” oznaczającego łączenie lub stykanie się. Oznacza on wytrzymałość struktury kleju, czyli niejako stopień jego wewnętrznej, samoistnej „spójności”. Wysoka kohezja przekłada się na szczególnie mocną adhezję, mocne wiązania i stabilność środka klejącego. Taki klej jest niezmiernie odporny na rozrywanie.

To bardzo istotna cecha, na przykład dla taśm klejących, które muszą stabilnie utrzymywać znaczną masę, ponieważ w takim przypadku klej nie może ulec rozerwaniu. Jego cząsteczki muszą być mocno związane i po prostu „trzymać się” razem na dobre i złe. Powyższa właściwość z pewnością nie dotyczy miodu, który jest płynny i bardzo łatwo go rozerwać. Ma on więc bardzo niską kohezję.

A zatem mamy odpowiedź: miód nie spełnia naszej definicji kleju, ponieważ brak mu wewnętrznej spójności, czyli kohezji. Wynik: serwetka i palce oczywiście będą się kleić. Ale raczej nie wieszajmy obrazu na plamie z miodu.

1. Zastosowania tymczasowe

Przyczepność i kohezję dobiera się do danego zastosowania. Adhezja ma znaczenie drugorzędne. Wiele zastosowań wymaga zrównoważenia przyczepności i kohezji. Przyczepność zapewnia natychmiastowe przywieranie do podłoża, a kohezja jest istotna z punktu widzenia zdejmowania taśmy bez pozostawiania śladów. W wielu zastosowaniach tymczasowych ten ostatni aspekt jest ważniejszy niż wysoka adhezja właściwa, która przejawia się wysokim współczynnikiem przywierania (czyli odpornością na zrywanie).

  • Mocowanie tymczasowe/wstępne
  • Tymczasowe zabezpieczanie powierzchni
  • Znaczna siła wiązania do delikatnych powierzchni
  • Usuwanie bez śladów
  • Maskowanie
  • Łatanie
  • Brak odbarwień i zmatowień

   

2. Zastosowania stałe

Adhezję i kohezję dobiera się do danego zastosowania. Przyczepność ma znaczenie drugorzędne. Kleje do takich zastosowań charakteryzują się przede wszystkim zrównoważeniem kohezji względem adhezji odpowiednio do zaplanowanej pracy. Najważniejsza jest tutaj trwałość wiązania. Przyczepność, czyli siła wiązania przy pierwszym zetknięciu, ma tutaj znaczenie drugorzędne.

  • Trwałe wiązanie i bezpieczne mocowanie
  • Wysoka odporność na starzenie / duża trwałość 
  • Odpowiednie do gładkich i chropowatych powierzchni
  • Uszczelnianie

   

3. Zastosowania wymagające szybkiego przywierania

Przyczepność i adhezję dobiera się do danego zastosowania. Kohezja ma znaczenie drugorzędne. Kleje do takich zastosowań muszą przywierać błyskawicznie i mocno. Dlatego tak istotna jest przyczepność i/lub adhezja. Ponieważ zwykle nie stosuje się tutaj znacznych obciążeń i nie zachodzi bezwzględna konieczność usuwania bez śladu, kohezja odgrywa rolę drugoplanową.    

  • Szybka adhezja
  • Brak znacznych, stałych obciążeń